door Yosé Höhne Sparborth

Op 5 maart 2021 was Paus Franciscus bij zijn driedaags bezoek aan Irak in Caracosh. Deze voorstad van Mosul kent de grootste christelijke concentratie en de moslims leven als minderheid.

5 maart 2022 was zr. Yosé Höhne Sparborth in Caracosh, op uitnodiging van de zusters Dominicanessen, die er 3 communiteiten hebben, een Lagere school met ruim 500 leerlingen en een lyceum met ruim 200 leerlingen. Een van de zusters geeft Franse les aan een staatslyceum in deze stad. Yosé:

“Toch maar eerst het leven op dit moment, en dan de feestelijkheid. In Caracosh wordt driftig opgebouwd, wat daar relatief snel kan gaan. Mosul werd kapot gebombardeerd, daar moet voornamelijk vanaf de grond weer worden opgebouwd, en veel mensen leven voorlopig in halve ruïnes. Caracosh werd door ISIS vernield, en dat zit er anders uit. Doorgaans zeer stevige constructies, die je enkel met bommen kapot krijgt. ISIS deed het dan ook anders: in brand steken, of slopen wat te slopen viel: deuren en ramen eruit, plafondplaten en elektra afgerukt, alle huisraad en meubels de straat op en de fik erin. Dramatisch als je weet dat daartussen natuurlijk ook de fotoalbums lagen en alle persoonlijke bezittingen en herinneringen. Maar er kan wel snel worden opgebouwd. Zomer 2017 zag je al overal de mensen met witsel en klak aan de gang om de verbrandingen in de woningen onzichtbaar te maken. Het voelde voor velen als een wegpoetsen van de herinnering aan ISIS. En dan elektra ver nieuwen, waterleidingen herstellen, deuren en ramen inzetten, en eerste meubels aanschaffen. Bordje, vorkje, mes…

Inmiddels kregen alle woningen die verbrand werden een ster in het nummerbord. De straten zien er wel heel gevarieerd uit: Sommige woningen alweer in volle groei hersteld; andere woningen eenvoudig, maar schoon. Ook zijn er in elke straat woningen te vinden die er nog steeds uitgebrand bijstaan: de eigenaren zijn geëmigreerd, er hebben zich nog geen kopers gemeld. Soms beginnen de klimplanten door de woning te groeien.

Een paar dagen Caracosh maakt ook zichtbaar: er is een bijna ondergrondse nervositeit die de mensen beweegt: iedereen rent voortdurend, jakkert, heeft geen idee hoe je kunt uitrusten. De opbouw gaat in een nerveus snel tempo. De families wonen weer, de kinderen die naar school komen zijn nerveus, hebben een slechte concentratie, sommige kleine kinderen zijn al agressief. De zusters vrezen dat er veel gezinsgeweld is. Kortom: ISIS zit nog in al die lichamen en drijft de mensen voort. Toen ik in een gesprek aangaf, dat het god zou zijn om eraan te werken dat ze ISIS uit het lijf krijgen, zei één zuster: “Dat kan niet”. Waarop ik zei: “Dan heeft ISIS alsnog gewonnen.”

We hebben samen een klein programma gemaakt om in jezelf de rem terug te vinden, waarmee je jezelf kunt doen stoppen. Werkelijk stilstaan, hier en nu. Niet mijn voeten hier, en mijn hoofd voortrennen, want dan raak je fors uit evenwicht én uitgeput.

Met enkele zusters samen formuleerden we het probleem, en wat nodig is de komende tijd: “Eigenlijk rennen we al 30 jaar lang voor ons leven, sinds de wereld die oorlog in 1991 tegen ons begon. Toen 13 jaar een dodelijke boycot en regelmatig bombardementen, iedereen die kon vluchtte is weg. Toen in 2003 de invasie van de Amerikanen (Met Blair en Balkenende als grote steun) die in het hele land tegelijk bombardeerden. Ze ontmantelden de hele overheidsstructuur tot en met douane en vuilophaaldienst, en sindsdien wordt dat moeizaam weer opgebouwd. Sindsdien zijn er ook telkens weer kleine aanslagen, de grotere aanslagen zijn gelukkig zelden geworden. We kunnen dus niet anders meer dan wegrennen, dat is onze psyche. Hoe stoppen we?.”

We hebben eerste aanzetten gevonden om te stoppen. Want, dat is helder: de mensen hebben geen rennende zusters nodig. De mensen hebben plekken nodig waar je tot rust kunt komen, weg van dat voortjakkeren en vluchten.

Wel, de feestelijkheden omdat een jaar geleden Paus Franciscus op bezoek was, die gaven wel veel werk, maar de twee dagen feest waren ook echt feest. Culturele programma’s, lachen zingen. wekenlang al de kernboodschap van de Paus in de straten: “Jullie zijn allen broeders”. De moslims en de christenen waren samen dolenthousiast bijeen om de Paus welkom te heten, en om dat nu samen te herdenken. Zelfs in dit zeer christelijke Caracosh vierden de moslims mee.

Feesten geeft energie. Samen feesten, samen spelen, dat is wat energie geeft. Het geeft zelfs energie om te stoppen.

Misschien werkt ook Caracosh aan zijn werkelijke bevrijding. Ik heb gebed beloofd.

Intussen bidt Caracosh dat de oorlog in Oekraïne maar snel mag stoppen. Dus laat Europa vooral Poetin aan tafel krijgen. Onderhandelen. In Irak kunnen de gewone mensen je vertellen wat een oorlog doet die te lang duurt. Wij mensen zijn er niet voor gemaakt. En sinds er bommen zijn en kanonnen, is geen enkele oorlog meer rechtvaardig, maar alleen maar gruwelijk.”

Lees ook eerdere berichten uit de regio:
Sneeuw in Kirkuk!
Fantastisch kerstfeest in Kirkuk
Bouwen een Toekomst – bericht uit Sulaymaniyah
Van onze partners in Kirkuk en Sulaymaniyah

door Yosé Höhne Sparborth

Ze leven hier in vreemde tijden en ik mag dat meemaken.

De laatste drie dagen zijn in het hele district Kirkuk de scholen gesloten, omdat men een temperatuur onder nul verwacht. Daar zijn veel scholen niet op berekend. Alleen in nieuwe gebouwen worden – indien mensen dat geld hebben – verwarmingselementen aangebracht, omdat men vanwege de klimaatverandering rekent op dalende temperaturen in de winter.

Wel, hier dus de scholen dicht. Het werd maandagmiddag meegedeeld, dus dinsdag, woensdag, donderdag vrij. Vrijdag is de vaste vrije dag – als onze zondag.

Temperatuur onder nul, in een stenen groot gebouw waar geen verwarmingen werden aangebracht, kan dus niet. De meesten hebben ook geen winterjassen, niet nodig. Dus stuur die kindertjes maar eens de kou in. Zondag en maandag waren er in de kleuterschool hier in Sikanian al minder kinderen gekomen.
Ik ben bezig met een training traumaverwerking in Sikanan, voorstad van Kirkuk, en Abuna Ayad heeft het georganiseerd in het grote schoolgebouw dat hier net is klaargekomen. Elke middag leest hij hier de Mis voor ons inde kleine kapel, en daarna gaan we aan het werk met de groep. Bisschop Mirkis heeft vijf jaar aan laten bouwen aan die school: telkens als er voor een bepaalde bouwfase geld was, ging de bouw voort. Van een congregatie uit India heeft hij vijf zusters gekregen, drie ervan leven nu in een woning in deze school. Abuna Ayad met zijn gezin leeft er ook, het zijn drie appartementen die min of meer verbonden zijn.

Nu wordt er gewacht op de bureaucraten om klassen te kunnen starten.

Op 20 januari zitten we samen de warme lunch te genieten, de drie Indiase zusters en ik, zie ik ineens dat er buiten geen regen valt maar sneeuw. Ik zeg: dat is sneeuw! Zuster Grace springt op, rukt de deur naar het balkon open en kijkt en zegt: “O, dat heb ik nog nooit gezien”. Ze maakt een selfie met haar telefoon en brult naar de andere twee zusters die even in de keuken zijn: “Sneeuw! Kom kijken!” Beiden stormen het balkon op en nemen selfies, en vervolgens staan ze zij aan zij de sneeuwvlokken op hun sluier te ontvangen, en te bellen met families in India. “Wij staan hier in de sneeuw”, of zoiets. Enorme opwinding!

Komt de vrouw van Abuna Ayan aanlopen, ook het balkon op, ook een selfie. Nu pak ik toch zelf ook mijn toestel, dit ga ik vastleggen. Komt Marian ook al aanlopen, de 22-jarige dochter van Abuna. Als een kind zo enthousiast, op haar sloffen, het balkon op, sneeuw kijken en sneeuw fotograferen en op de hand ontvangen. En jawel, daar komen de heren: zoon Marios van 24 jaar en Abuna zelf. Zet een pet op, zijn haren zijn nogal dun, en het balkon op. Foto’s! Selfies! Lachen en maar blijven fotograferen. De sneeuwval is dichter geworden, dus de wereld ziet er echt winters uit. Alleen ik kan al zien, dat het niet zal blijven liggen. Ik hoop dan maar dat er vannacht nog een keer iets valt dat even blijft liggen.

Een jaar geleden werden deze drie zusters naar de hogere bergen van Sulaymaniyah gebracht om daar in de sneeuw te spelen. Die ervaring hebben ze al. Maar sneeuw zien vallen nog niet.

Als het enthousiasme tot normale decibellen is gedaald en ze weer binnen komen, ontdekken ze dat de kamer brrrrr koud is geworden, het eten ook. Brrrrrr!  Ik trek maar mijn jas aan, want mijn dikke vest liet ik in Suleymaniyah achter omdat ik naar de warmte zou gaan.

Dit noemt men Klimaatverandering. Daar is dit land nog helemaal niet op voorbereid, de regio niet.  Bijna zou ik zeggen, wat een bof dat er hier veel opnieuw moet worden gebouwd, kunnen ze meteen vloer- of plafondverwarming aan brengen. Want men begrijpt al, dat even een jasje aantrekken tot de ergste kou voorbij is, niet voldoende is als dit elk jaar gaat terugkomen.

Nu begin ik maar een litanie te maken. Waarom ga je naar Irak?

Om te kijken hoe ze overleven
om te kijken hoe ze samenleven
om te kijken wat in mijn naam daar werd aangericht
omdat iedereen wegblijft
om film te maken
om Covid te krijgen.
En nu: om sneeuw te brengen…

(als een weerdeskundige heb ik wat uitleg gegeven over wat we verwachten kunnen…)

Lees ook eerdere berichten uit de regio:
Fantastisch kerstfeest in Kirkuk
Bouwen een Toekomst – bericht uit Sulaymaniyah
Van onze partners in Kirkuk en Sulaymaniyah

Katholiekleven.nl nam een filmpje op over het werk van diaken Jouke Schat bij de voedselbank. Jouke is ook diaken voor de drie parochies van de stad Utrecht (waaronder de St. Martinus) met als opdracht de diaconie binnen en buiten de parochies te bevorderen. Hij legt uit dat kerken voor de voedselbanken een belangrijke steunpilaar zijn. In het filmpje komt ook Tineke Koenders aan het woord die in onze parochie maar ook bij de voedselbank altijd bezig is om mensen in nood te helpen. Kijk hier de video.