Augustinus

Nieuws

• Bekijk het tweede deel van de documentaire over de restauratie van de Augustinuskerk!

• Elke zaterdag is er een eucharistieviering van de St. Augustinusgemeenschap in de Aloysiuskerk. Zie het overzicht van vieringen.

• Hier vindt u het meest recente Binnenstadsbericht (17 februari 2023).

• In deze nieuwsbrief (februari 2023) kunt u de laatste ontwikkelingen wat betreft de Augustinuskerk en haar gemeenschap lezen. Eerdere nieuwsbrieven verschenen in januari 2023, december 2022, november 2022, september 2022, augustus 2022juni 2022mei 2022, april 2022, maart 2022, december 2021, september 2021, augustus 2021, juni 2021, 3 maart 2021, 1 december 2020, 17 september 2020, op 26 mei 2020, op 2 april 2020, op 29 februari 2020, op 25 december 2019, op 2 december 2019, op 25 oktober 2019, op 22 juli 2019 en op 7 juni 2019. Eind 2019 verscheen bovendien een speciaal Augustinus-magazine voor de feestdagen, met inspiratie voor het nieuwe jaar.

De Sint Augustinuskerk

Oudegracht 69
3511 AD Utrecht
augustinusberaad@katholiekutrecht.nl
De Augustinuskerk is op Facebook en heeft een eigen YouTube-kanaal.

De Augustinuskerk maakt deel uit van de Sint Martinusparochie.

De tijdelijke kapel van de Augustinuskerk bevindt zich in het voorportaal van de kerk. Een plek om een kaarsje op te steken, en voor stilte en gebed. De kapel is open op woensdag en vrijdag van 9.00-16.00 uur, en op zaterdag van 11.00-14.00 uur, inclusief Rozenkransgebed van 11.15-11.45 uur.

Rekeningnummers

NL89INGB0000136740, Salvatorparochie St. Augustinuskerk
NL40INGB0003341144, Actie Kerkbalans Salvatorparochie

Nieuws

Liturgie

Wegens restauratiewerkzaamheden is de Augustinuskerk op het moment gesloten. De kerk zal pas weer gebruikt kunnen worden nadat door deskundigen de stabiliteit van het gewelf is beoordeeld en er voor kerkgangers geen risico bestaat. Er is elke 1e zaterdag van de maand een eucharistieviering in de Aloysiuskerk. Zie het overzicht van vieringen.

Kindernevendiensten

kindernevendienst

De kindernevendiensten vinden plaats in de kathedraal. Elke tweede zondag van de maand om half elf!

We verzamelen voor aanvang van de mis in de voorste kerkbanken. Na het welkomstwoord nodigt de pastoor de kinderen uit om deel te nemen aan de kindernevendienst en gaan we met de kinderen naar een andere ruimte. We staan stil bij het evangelie van die zondag. We doen dat – na een gebed – aan de hand van een kindvriendelijke bijbeltekst met een knutselopdracht. Zo hebben we de laatste keer voor de zomervakantie een gebedsrol gemaakt. Ook zingen we vaak liedjes, al dan niet met pianobegeleiding. Vlak voor de consecratie gaan we met de kinderen weer terug naar de kerk. Aan het einde van de mis gaat de pastoor met de kinderen in gesprek en vertellen ze/laten ze zien wat ze hebben gedaan. Naast de reguliere kindernevendienst staan we met de kinderen extra stil rond de feestdagen. Zo maken we ter voorbereiding op Pasen met de kinderen een palmpasenstok.

Aanmelden voor de maillijst kan bij Monique Kanawi, per email. Of spreek ons aan in de kerk.

Kerkmuziek

In de St. Augustinuskerk wordt de hoogmis op zondag al sinds 1856 opgeluisterd met koorzang van onder andere Cantemus Domino. Dit kerkkoor bestond de eerste tijd alleen uit heren. Op feestdagen werd het herenkoor aangevuld met jongens en later met dames zodat op die dagen vierstemmige missen ten gehore konden worden gebracht. Vandaag de dag is Cantemus Domino een gemengd koor met ongeveer 30 leden en voert drie zondagen per maand een meerstemmige of gregoriaanse mis uit. Paul van der Woude bespeelt het historische Lindsen/Maarschalkerweerd orgel.

Kerkgebouw

Sint Augustinus leefde van 354 tot 430. Bekeerling, bisschop, geleerde, maar vooral een onrustig zoeker naar waarheid. Hij heeft een meer dan gewone invloed uitgeoefend op het ideaal van het religieuze leven door het schrijven van de oudste kloosterregel van het Westen. Ook de paters Augustijnen die al vele eeuwen zielzorg behartigen in Utrecht tot op de dag van vandaag in en vanuit de kerk, baseren hun leven op deze regel.

De kerk is een zogenaamde ´Waterstaatskerk´. Waterstaatskerken zijn kerken die – grofweg – de eerste zeventig jaar van de 19e eeuw tot stand kwamen onder auspiciën van de ingenieurs van het ministerie van Waterstaat. Aan het begin van die eeuw stonden de Noord-Nederlandse katholieken voor de opgave weer kerken te bouwen, terwijl er nauwelijks ervaring was op dit terrein. Bovendien ontbraken financiën en fondsen. De overheid werd betrokken bij deze sociaal culturele vraag naar kerkgebouwen.

In 1815 stelde Willem I het departement in van de Erediensten en het regende hier al spoedig van aanvragen om subsidies. Alleen al in Noord Brabant is het Ministerie van Waterstaat tot 1868 betrokken geweest bij de bouw of de restauratie van 230 katholieke kerken (nog afgezien dus van die van protestantse huize). Er trok een ware bouwgolf over het land. En het Ministerie van Waterstaat werd nauw betrokken bij de uitvoering van alle plannen omdat niet alle bouwmeesters technisch voldoende onderlegd waren. De goede ingenieurs zaten bij de Genie en bij Rijkswaterstaat. Zij maakten de ontwerpen en beoordeelden die van anderen.

De zogenaamde Waterstaatskerken zijn gebouwd in een stijl die men neo-classicisme ofwel barok-classicisme noemt. De klassiek oudheid gold als inspiratiebron. Kenmerken van deze kerken zijn een tempelachtige zuilenfront met timpaan (geveldriehoek), wit bepleisterde interieurs, boogramen en een veelhoekig torentje op het kerkdak.

Onder het pastoraat van pater Stas, Augustijn, wordt de kerk gebouwd door architekt K.G. Zocher en in 1840 gewijd door Mgr. Cornelis Baron van Wijkerslooth.

 

Rondleiding

Wij willen nu even met u door de kerk lopen en beginnen bij het hoofdaltaar. Het oorspronkelijke altaar is verdwenen. Voor het altaar dat er nu staat werden door een zekere J. Rijnbout uit Utrecht voorbereidende tekeningen gemaakt, architect F. Delanier uit Gent werkte deze uit tot op ware grootte en de Augustijner broeder Prosper Venneman uit Gent vervaardigde het in 1857. Het geheel is van hout. Het is geplaatst onder een baldakijn die rust op zes zuilen in een halve cirkel achter het altaar.

Boven het ‘Alziend Oog’ bekroont een pelikaan met jongen het geheel. Ook het tabernakel is van hout; de deur is voorzien van een koperen plaat met agaath-stenen en versierd met de symbolen van de vier evangelisten. Het kruisbeeld op het tabernakel is 18e-eeuws en afkomstig uit het Maagdenhuis in Amsterdam. Onder de baldakijn een beeld van Sint Augustinus als bisschop, met in zijn linkerhand een boek en in zijn rechterhand een vlammend hart. Het schilderij boven het tabernakel is van de hand van Ottomar Elliger II (1666-1735). Op de voorgrond ziet u vier soldaten die vluchten, vallen ofwel bedolven worden onder een grote steen. In het volle licht de verrijzende Christus. De schilder verbleef van 1679 tot het begin van de 18e eeuw in Amsterdam, en het ligt voor de hand dat het doek in deze periode is ontstaan. Vrijwel zeker is dat het rond 1794 aan het Maagdenhuis werd geschonken; in 1969 kwam het in onze kerk terecht.

Terzijde van het hoofdaltaar ziet u twee grote beelden, waarschijnlijk evenals het altaar zelf gemaakt door br. Prosper Venneman o.s.a. rond 1857. De een stelt de H. Thomas van Villanova voor, gekleed in Augustijner habijt. In zijn linkerhand houdt hij een geldbuidel vast terwijl zijn rechter een geldstuk geeft aan een klein kind. De heilige bisschop van Valencia staat bekend om zijn liefdadigheid jegens de armen. Het andere beeld stelt de H. Monica voor, de moeder van St. Augustinus. Haar leven was gevuld met bekommernis om haar zoon die zich uiteindelijk ‘door haar gebed’ bekeerde. Er lopen tranen over haar wangen, zoals u kunt zien.

Naast het priesterkoor treft u nog twee beelden aan, het een is de heilige Jozef, het ander stelt het Heilige Hart van Jezus present; beiden zijn 19e-eeuws. Het beeld links achter in de kerk stelt de H. Antonius van Padua voor. Boven het altaarbaldakijn, bijna in de nok van de kerk, treft u een muurschildering aan van Harrie Sterk (geb. Utrecht 1913). De prachtige Godslamp, altijd brandend om ons eraan te herinneren in Wiens aanwezigheid we ons bevinden, is van de hand van A.P. Hermans uit Eindhoven (1871).

Boven het rechter zijaltaar staat een beeld dat de H. Nicolaas van Tolentijn voorstelt. In zijn linkerhand houdt hij een kruisbeeld vast, terwijl hij de rechter geopend vooruitsteekt. Aan weerszijden van de heilige ziet u engelen met een broodmand. Hij was een Augustijner monnik uit de 13e eeuw, rond wie zich een grote volksdevotie heeft geuit door het gebruik van ter zijner eer gewijd brood, tot opbeuring en genezing van de zieken; een gebruik dat hier en daar nog gepraktiseerd wordt. Boven het linker zijaltaar staat Maria als Onze Lieve Vrouw van Troost afgebeeld, staande op de wereldbol met slang en maansikkel. Zij en haar kind zijn gekroond. U ziet engelen met de riem van de Augustijner orde in de hand. Onder deze titel is zij altijd bijzonder vereerd in de orde.

Als we de kerk zelf ingaan, vallen de veertien staties van de kruisweg direct op. Deze zijn niet gesigneerd en de maker is dan ook onbekend. Zij moeten uit de tijd rond 1865 stammen. Het zijn grote composities met telkens vijf personen in een vaag weergegeven omgeving.

De preekstoel van eikenhout stamt uit 1860. Oorspronkelijk stond hij midden in de kerk, wat voor zowel de predikant als de toehoorders niet de plezierigste plek zal zijn geweest. Men heeft hem dan ook op een gegeven moment naar voren geplaatst. Op de drie panelen ziet u medaillons waarop resp. staan afgebeeld: Maria met de kinderen Jezus en Johannes (= de liefde), St. Augustinus met het brandende hart in de linkerhand, terwijl hij met de andere ‘Tolle lege’ (neemt en leest) in het boek vóór hem schrijft (= het geloof), en een vrouwenfiguur, zittend op een anker waarbij nog een vogeltje met een takje in de bek (= de hoop). Op de dorsaal een engel en de naam ‘St. Augustinus’, uiteraard weer met brandend hart.

Op het priesterkoor staat een grote lezenaar, uit het laatste kwartaal van de 19e eeuw. Op de hoeken van het voetstuk zijn drie evangelisten gezeten (Marcus, Mattheus, Lukas), terwijl boven de cartouches met hun naam hun symbolen staan afgebeeld. De adelaar, die het leesblad op zijn rug draagt, is het symbool van de vierde evangelist, Johannes.

Midden in de kerk ziet u een grote luchter hangen, vijf meter in doorsnede, waarvan er vroeger nog een in de kerk hing. Het enige wat we weten is dat zij een geschenk zijn van een zekere familie van Niekerken. Waar de tweede luchter is gebleven zal wel altijd een raadsel blijven…

Voordat u de Mariakapel bereikt treft u aan weerszijden van de kerk op een zuil twee engelen aan. Ze zijn afkomstig van de in 1940 afgebroken Sint Dominicus in Utrecht.

In de Mariakapel staat het doopvont van de kerk, van rond 1805-1810. Pater J. de Carnoncle was pastoor van de Augustijnenstatie in de Jerusalemsteeg van 1795 tot 1815. Maar hij was eveneens hofkapelaan aan het hof van koning Lodewijk Napoleon. Deze zou het vont, afkomstig uit de koninklijke kapel, aan de parochie hebben geschonken.

Het Mariabeeld, Spaans en 17e eeuws, is voorzover is na te gaan, in 1954 door een liefdadigheidsorganisatie aan de parochie geschonken bij gelegenheid van de bouw en in gebruikname van deze kapel (zoals u op de gedenksteen kunt lezen onder het pastoraat van pater I. Seroe)

Het grote schilderij (1807/1808) is van de hand van Gerardus de San (1754-1830) en oorspronkelijk afkomstig van de Augustijnenstatie in de Oude Ebbingestraat te Groningen. In de jaren ´60 bevond het zich in het Augustijnenklooster Mariënhage te Eindhoven, dat het in bruikleen afstond aan onze parochie.

Als u omhoog kijkt vóór in de kapel en naar de achterwand van de kapel ziet u twee gebrandschilderde ramen van Charles van Eyck, uit 1954. Het een stelt de doop voor van Christus in de Jordaan (terwijl we temidden van de menigte onder het dooptafereel Mozes herkennen, die water uit de rots slaat), terwijl het andere Noach toont, die vanuit zijn ark een duif loslaat.

Tenslotte, om de rondgang door de kerk af te sluiten, nog iets over het fraaie orgel, hoog boven in de kerk achter de tweede balustrade. Het stamt uit 1844. Het is gebouwd door de Utrechtse orgelbouwer H.D. Lindsen, van wie in Nederland bv. in de kerk te Beek bij Nijmegen en in de kerk te Maarssen ook orgels staan. In het muziektijdschrift ´Caecilia´ uit 1845 wordt het instrument zeer bekritiseerd. Die kritiek geeft echter de indruk niet objectief te zijn. Er waren in die tijd veel orgelbouwers in Utrecht gevestigd en waarschijnlijk kwam de kritiek dan ook uit de hoek van de concurrentie. Men vond het mogelijk niet ´modern´ genoeg. In de tweede helft van de 19e eeuw is het instrument dan ook ingrijpend gewijzigd door fa. Maarschalkerweerd en ook in het begin van de 20e eeuw is nogmaals aan het orgel gesleuteld. Bij een ingrijpende restauratie in 1972 is het voor grote delen weer in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht.

Mocht u het treffen dat tijdens uw rondgang door de kerk de klokken luiden, dan luistert u naar de vier in 1949/1950 door fa. Petit & Fritsen geleverde klokken. De oorspronkelijke klokken waren in 1943 door de Duitse bezetters uit de kerk verwijderd. De grootste (994 kg.) heeft dan ook als opschrift: ´Quod furor bellicus triste abstulit largitas fidelium laeta retulit, a.d. 1949. Sancte pater Augustinus, ora pro nobis.´ (Wat de oorlog deed verdwijnen heeft de goedheid van de gelovigen weer hersteld, a.d. 1949. Heilige vader Augustinus, bid voor ons). De andere klokken vragen in hun opschrift, in aansluiting op Augustinus op de grootste, dat resp. ook Monica, Josef en Maria voor ons bidden.

Geschiedenis

1502
De Dordtse Augustijn Adriaan van Appeltern wordt hulpbisschop van Utrecht; hij sterft in 1507 en wordt begraven in de Catharijnekerk.1576
Pater Jan Crabbe, eveneens uit Dordrecht, ontvangt van de gemeenteraad van Utrecht f.18,00 voor ´verscheidene sermoenen´ die hij in de stad gehouden heeft.

1635
Nederland is missiegebied geworden en Augustijen uit het zuiden komen regelmatig naar het noorden voor de zielzorg onder de katholieken. Zo ook een zekere Pater de Roy o.e.s.a. uit Aken, een zoon van Adriaan Jansz de Roy, ´schout ten Dom´. Later wordt hij aangetroffen op een lijst van ´mispaepen´ die door de Hervormde predikanten worden aangeklaagd: ´

Pater de Roy doet mis omtrent de Helling, zonder dat zijn woonplaats bekend is´ en ook lezen we: ´pater de Roy woont aan de nieuwe Gracht over de brug van Paushuyse´. Later in dat jaar, op 23 april, wordt de missie alhier officieel goedgekeurd door de Congregatie tot Voortplanting van het geloof en dan komen drie missionarissen naar Utrecht, en wel de paters Leonardus Brems, Petrus de Vos en Jan Baptist van Wamel; bij hen voegt zich later nog pater Johannes van Hoven, die in ´t ´Hieronymussteechjen´ woonde, ´twee à drie deuren van Ds. Teeckmannus.

1636
Pater johannes Matthias richt in het verborgene een kerkje in, en wel aan de Jerusalemsteeg: de eerste Augustijnse kerk dus in Utrecht.

1764
´De Eedelachtbare heeren Borgemeesteren en Vroetschap van Utrecht´ bereiken dat de Jesuïten hun statie in de Heerenstraat en de Dominicanen in de Dorstige Hartsteeg sluiten; later werd ook de statie aan de Jerusalemsteeg gesloten.

1780
De kerk in de Heerenstraat heeft inmiddels plaatsgemaakt voor het huidige fratershuis.

1795
De Jerusalemsteegkerk wordt weer geopend en na veel onderhandelingen kon ook weer een Augustijn als pastoor worden aangesteld: pater Johannes de Carnoncle uit Mechelen. Hij is een gezien man en ontvangt van koning Lodewijk Napoleon, wiens hofkapelaan hij was, de doopvont die nog altijd in de Augustinuskerk gebruikt wordt. De gelovigen krijgen hun vrijheid terug en de noodzaak van een nieuwe kerk begon zich aan te dienen.

1806
Pater de Carnoncle richt het ´schoolgesticht´ op en legt daarmee de grondslag van het katholiek bijzonder onderwijs in Utrecht.

1822
Pater Stas bouwt een nieuwe kerk met een voorgevel aan de Heerenstraat, het huidige gebouw ´Silo´; op 4 september vindt de ingebruikname plaats.

1839
Eigenlijk had hij zijn kerk aan de Oudegracht willen bouwen en dit plan gaf hij dan ook niet op; hij weet een stuk grond te bemachtigen tussen de Viebrug en de Jacobibrug aan het Domselaarshofje waar de huidige Augustinuskerk verrijst. De kerk is een zgn. Waterstaatskerk, gebouwd door architekt K. Zocher.

1840
Op 10 september wordt de nieuwe kerk geconsacreerd door Mgr. Cornelis Baron van Wijckerslooth en in gebruik genomen. Waar in die tijd geen enkele traditie bestond ten aanzien van de katholieke kerkenbouw lag het voor de hand dat bij het ontwerpen van dit gebouw werd teruggegrepen op de toen heersende classicistische bouwtrant.

Het meest karakteristieke van deze kerk is de klassiek-Italiaanse bouwtrant van de voorgevel met de iets naar achtergelegen vierkante klokkentoren. Inwendig wordt de kerk bepaald door zijn uitvoering als zaalkerk. Al gauw na de bouw ging men over tot het plaatsen van een nieuw hoogaltaar en twee kleine zij-altaren, in 1859 geschonken aan de parochie onder het pastoraat van pater Henricus Stappershoef. Het hooftaltaar is geheel uit hout gesneden.

1856
Na het herstel van de hiërarchie in Nederland in 1853 wordt de Augustijnenstatie verheven tot parochie.

1882
Pater Bernardus van Eert wordt pastoor van de parochie; in 1895 zal hij de eerste provinciaal worden van de inmiddels opgerichte Nederlandse Provincie de Paters Augustijnen. Onder zijn pastoraat wordt het eerste Augustijnenklooster na de hervorming in Nederland gebouwd aan de Herenweg met de St. Monicakerk als hulpkerk van de Augustinus.

1886
Op 11 augustus vindt de consecratie van de Monicakerk plaats en wordt aan de Herenweg begonnen met de theologische opleiding van de fraters van de orde.

1919
De bijkerk wordt tot zelfstandige parochie verheven en in datzelfde jaar wordt een nieuwe parochie door de Augustijnen in Utrecht opgericht, toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van Goede Raad.

1936
Bij de overname door de Augustijnen van het Klein Seminarie van het bisdom te Culemborg ruilen orde en bisdom, op verzoek van laatst genoemde, de parochie van Onze Lieve Vrouw van Goede Raad met de St. Barbaraparochie in Culemborg.

1972
Op 25 juni wordt de St. Monicakerk gesloten na een pontificale Heilige Mis, waarin kardinaal Bernardus Alfrink voorging; enkele jaren later is de kerk afgebroken.

Vanaf 1978 maakte de St. Augustinusparochie samen met de Catharinaparochie en de Martinusparochie deel uit van de Binnenstadsparochie Utrecht. Op 1 november 2008 werd deze omgedoopt tot de nieuwe Salvatorparochie. De kerk van de St. Catharinaparochie is de kathedraal van Utrecht aan de Lange Nieuwstraat, die van de St. Martinusparochie is in het begin van de zeventiger jaren gesloten. In 2020 gaan de meeste gemeenschappen in Utrecht, ook die van de Augustinus, op in de Sint Martinusparochie.

Voor geïnteresseerden verwijzen we naar:
M. Schrama o.s.a., Hildebrand Verhoeckx, een onbekende augustijn (2013). ISBN 9789078019367.
Prijs: € 14,95, verkrijgbaar bij het Pastoraal Centrum

Restauratie

Klik hier voor de update van 7 juli 2021

De stand van zaken (juni 2021)

Waar waren we ook al weer gebleven? Het Aartsbisdom heeft toestemming gegeven voor de werkzaamheden aan de Augustinus. Ik verwijs graag naar het interview met Jan Bergstra in het Tussentijds Magazine van juni, heel compleet.

Er wordt steeds meer over renovatie gesproken in plaats van over restauratie. Het restaureren van het plafond zelf zal een hele klus worden. Daarnaast komt dan nog de renovatie om de gebouwen toekomstbestendig te maken. Het zou in de kerk gaan om installeren van verwarming,  herinrichting van het priesterkoor, een opknapbeurt en stabiliseren van het orgel en renovatie en rolstoelvriendelijk maken van de bijgebouwen, waaronder het plaatsen van o.a. een nieuw toiletblok. Men gaat in de kerk beginnen, met controleren op asbest en het leeg laten lopen van de oude radiatoren, die daarna verwijderd worden. Daarna de steigerbouw, niet niks. Dat alles natuurlijk ingekleed met veiligheidsvoorschriften, waar men zich strikt aan moet houden.

Op 10 juni hebben parochianen het archief van de Augustinus (en van verschillende andere kerken) naar het Utrechts Archief gebracht aan de Alexander Numankade: een hele bestelbus vol. Hier zullen archivarissen, samen met vrijwilligers van de Augustinus, zaken gaan rubriceren en later deels digitaliseren. Op de website van het Utrechts Archief is nú al een en ander te vinden aan materiaal. Daarnaast was er ook nog het archief van het koor, ook een personenauto vol. De stoelen en tafels uit verschillende ruimtes zijn naar de benedenzaal gebracht. Daarna begint al weer de bouwvak, zodat men dan pas eind augustus daarna echt kan starten. Komende week horen we meer bijzonderheden, o.a. het tijdpad en in de volgende editie kan ik weer meer vertellen. (CV)

Onderzoek gewelf (november 2017)

Het onderzoek naar de staat van het gewelf is afgerond en we wachten nu op de onderzoeksrapporten. Wij houden u op de hoogte. 1 oktober 2017 Er wordt hard gewerkt aan de voorbereidingen voor het onderzoek aan het gewelf. De reden van dit onderzoek is om erachter te komen wat de staat van het gewelf is. Is alleen het deel waar stukken naar beneden zijn gevallen in slechte staat of is er op ander plekken ook iets aan de hand? Om een goed beeld te krijgen van de situatie zal op korte termijn met een hoogwerker het gewelf worden geïnspecteerd door een aantal deskundigen. Op basis van de onderzoeksresultaten zijn we vervolgens in staat om op voorhand zo goed mogelijk in kaart te brengen wat er gedaan moet worden en wat de bijbehorende kosten zullen zijn.

Vloeren eruit

Op 14 oktober is opnieuw een flinke groep vrijwilligers aan de slag gegaan in de kerk. Zowel het afstempelen van de hoogwerker als van de steiger wil men op het zand doen. Daarvoor is het noodzakelijk om de houten vloeren te verwijderen uit de kerk.

Asbest

Voordat de werkzaamheden van start kunnen gaan is het belangrijk om te weten waar in de kerk asbest aanwezig is. Daarom heeft er een inventarisatie plaatsgevonden en heeft een gespecialiseerd bedrijf in kaart gebracht waar er op dit moment asbest aanwezig is. Onder één van de houten vloeren is een kleine hoeveelheid asbest aangetroffen wat op korte termijn verwijderd zal worden. Bij het schrijven van dit stuk, ligt het verwijderingsplan bij de gemeente Utrecht ter beoordeling. Wanneer er goedkeuring wordt afgegeven zal er zo snel mogelijk worden gesaneerd.

Kruiswegstaties opgeslagen

Een onderdeel van het leeghalen van de kerk is het verwijderen van de kruiswegstaties. Deze schilderijen zijn te kwetsbaar om te laten hangen en vormen een belemmering tijdens de aanstaande werkzaamheden. Hout dat al lange tijd in de steeg bij het Pastoraal Centrum lag, is door vrijwilligers naar binnen gedragen en door de timmerlieden verwerkt in een afscherming voor de kruiswegstaties.

Vrijwilligers 5 juli 2017

Op woensdagavond 5 juli is een aantal vrijwilligers bijeen gekomen om in praktische zin een steentje bij te dragen aan de restauratie. Er zijn heel wat klussen die de komende tijd door vrijwilligers kunnen worden uitgevoerd. Niet alleen het besparen van geld is hierbij van belang maar vooral dat we als gemeenschap onze schouders eronder kunnen zetten en betrokken blijven bij de kerk en elkaar. Op deze avond heeft een aantal vrijwilligers zich bezig gehouden met het vastzetten van de knielbanken voor tijdens transport. een ander groepje heeft al het bruikbare hout dat in de steeg bij het Pastoraal Centrum lag, naar de kerk gedragen zodat de timmerlieden dat kunnen gebruiken bij het beschermen van bijvoorbeeld de kruiswegstaties, en op een later moment de grote kroonluchter. Gelukkig zijn er vele enthousiaste vrijwilligers die zich willen inzetten en we kunnen dan ook zeggen dat het een geslaagde aftrap was van deze nieuwe klusgroep.

Kerkbanken de kerk uit

Op 5 juli is er gestart met het verwijderen van de kerkbanken uit de kerk. Het begon met voorbereidende werkzaamheden door een groep vrijwilligers. dit bestond uit het verwijderen van de paraplubakjes en de knielmatjes, en het vastzetten van de knielbanken. Daarnaast hebben ze de weg vrijgemaakt naar de Rozenstaat toe zodat de banken daar konden worden afgevoerd. De volgende stap was het losmaken van de banken door de aannemer waarna ze met vrachtwagens zijn afgevoerd naar een grote opslagloods. Daar zullen ze de hele restauratieperiode, in een voor de banken goed klimaat, blijven staan.

Augustinus

Biografie

Augustinus wordt geboren op 13 november 354 in Thagaste, een Noordafrikaanse stad. Op zijn vader na is het hele gezin al christen. Met veel moeite kunnen zijn ouders een middelbare school-opleiding betalen, maar op zestienjarige leeftijd wordt zijn opleiding wegens geldgebrek een jaar onderbroken. Daarna kan hij met dank aan vrienden en verwanten doorstuderen.

Na zijn middelbare schooltijd gaat Augustinus in Carthago studeren aan de universiteit. Tijdens zijn studie ontwikkelt hij zich tot een vurige zoeker naar waarheid en wijsheid. Hij leest onder meer Cicero en de bijbel, maar zoekt zijn heil uiteindelijk bij de manicheeërs: negen jaar lang sluit hij zich bij deze beweging aan.

Intussen is hij, met steun van manicheeërs, naar Rome verhuisd om daar les te geven; later krijgt hij een prestigieuze staatspost in Milaan, waar Augustinus hoogleraar in de retorica wordt. In Milaan bezoekt hij regelmatig de kerk op het moment dat Ambrosius er preekt, en dit zal een omslag in zijn leven teweeg brengen. Maar dat ging niet snel: Augustinus maakt een langdurige filosofische en spirituele ontwikkeling door. De doorbraak komt echter onverwacht.

Augustinus wordt gedoopt Een toevallige bezoeker vertelt hem van de woestijnvader Antonius en diens roeping van een leven in onthouding, waardoor Augustinus in een hevige crisis raakt. Hij hoort de stemmen van zingende buurkinderen: ’neem en lees, neem en lees’. Hij snelt naar de bijbel, doet die open en leest op de bladzijde waar het boek openvalt: ’Laten wij ons behoorlijk gedragen, als op klaarlichte dag, en ons onthouden van zwelgpartijen en drinkgelagen, van ontucht en losbandigheid, van twist en nijd. Bekleed u met de Heer Jezus Christus en vertroetel uw lichaam niet tot begeerlijkheid’ (Rom 13,13-14). Dan staat zijn besluit vast. In de paasnacht van 387 wordt Augustinus samen met zijn zoon en een vriend door bisschop Ambrosius gedoopt.

Augustinus keert naar zijn ouderlijk huis in Thagaste terug en richt het in voor een kleine gemeenschap. Daar wil hij in onthouding een gemeenschappelijk ascetisch leven leiden van studie en gebed. Maar rond 391 wordt hij tijdens een kerkdienst gevraagd om priester te worden, en de bejaarde bisschop Valerius bij te staan. Als deze in 395 overlijdt, volgt Augustinus hem op als bisschop.

Als hoofd van de lokale christelijke gemeenschap is hij de belangrijkste bedienaar van de sacramenten, draagt pastorale zorg voor zijn kudde, verzorgt de catechese en geeft inhoudelijk en zakelijk leiding aan de clerici. Dankzij rijke kerkgangers worden vele van zijn preken opgeschreven, door hem zelf nagekeken en daarna gekopieerd. Daarom zijn er van Augustinus ontzettend veel preken bewaard gebleven: uniek in de oudheid!

Een heel eigen aspect van Augustinus’ activiteiten als bisschop is het schrijven en debatteren. Hij schrijft of dicteert zijn boeken meestal ’s nachts. Behalve boeken en geschriften zijn er meer dan 300 brieven bewaard gebleven. Soms waren dat ware verhandelingen over geloofsproblemen of over hoe te handelen. Zoals gebruikelijk in de oudheid hadden brieven een publiek karakter en gingen ze van hand tot hand.

Augustinus bleef tot aan zijn dood bisschop. De laatste dagen van zijn leven brengt hij door met het bidden van de boetepsalmen: Hij heeft de tekst in grote letters op bladen laten aanbrengen aan de muur van zijn kamer. Op donderdag 28 augustus 430 sterft hij in de leeftijd van 75 jaar.

Met dank aan het Augustijns Instituut. Bovenstaande tekst is gebaseerd op het uitgebreide artikel op hun website.

Verder lezen

 

  • Hans van Reisen, Augustinus, bisschop van Hippo : Beknopt overzicht van Augustinus’ leven en werk. Eindhoven: Augustijns Instituut, 2002. (ISBN 90-801762-6-5)
  • Martijn Schrama, Augustinus, de binnenkant van zijn denken. Zoetermeer: Meinema, 1999. (ISBN 90-211-3746-1)
  • Peter Brown, Augustinus van Hippo (Vertaling van Augustine of Hippo). Amsterdam : Agon, 1992. (ISBN 90-5157-100-3)Links
  • Augustijns Instituut
  • Het artikel over Augustinus op Katholiek Nederland

 

Preken

Via de links hieronder kunt u de meest recente preken van Pater Martijn Schrama o.s.a. lezen.

Werkgroepen

Vele activiteiten in onze parochiegemeenschap worden gedragen door de inzet van vele vrijwilligers. Van liturgie tot schoonmaak, van bezoekgroep tot bestuur: zonder vrijwilligers kwam er maar weinig van de grond. Ook zijn er vrijwilligers die zich voor een kortere periode beschikbaar stellen om bijzondere projecten te ondersteunen.

Interesse om ook iets te doen? Hieronder vindt u een lijst van alle werkgroepen en hun contactpersonen. Voor meer informatie kunt u op werkdagen ook altijd contact opnemen met het Centraal secretariaat aan de Adriaen van Ostadelaan 4, 3583 AJ Utrecht, 030-2546147.

Augustinusberaad
Monique Kanawi-van der Zande
Saskia Verhoeven
Caspar Becx
augustinusberaad@katholiekutrecht.nl

Kerkmeester

Johan van den Hurk
Hulpkosters
Treesje Visscherdijk
Avecita van der Hoeff
Charles Vrencken

Gastvrouw / Gastheer
Lien Darmo

Ria Tabak
Martien Hoedemakers

Diaconiegroep Augustinus
Henk Kanters
Riet Blom

Financiële commissie
Penningmeester: de heer mr. Drs. S.W.M. Janssen R.A.

St. Augustinus Jongerencommissie
Monique Kanawi-van der Zande
augustinus.jongeren@gmail.com

Koor Cantemus Domino
Dirigent (vacature), organist Paul van der Woude, secretaris Ellie van Oosterhout. Contact: ellievo@hotmail.com / 06-13693822
http://www.cantemus-domino.nl

St. Augustinus collectanten
Peter Ransdorp
030 2514532
hanpetma@xs4all.nl

St. Augustinus kerkversiering
Ans Okhuijsen
030 2714992

St. Augustinus koffiegroep
Mary Sluik
030 2628725
mary@dorbo.nl

St. Augustinus misdienaars en acolieten
Michiel van Asten
mcjmvanasten@hotmail.com

St. Augustinus welkomstgroep
Monique Kanawi-van der Zande
augustinus.jongeren@gmail.com

Rozenkransgebed
Zaterdag: Regine Mees ten Oever, 06 2345776
Zondag: Anna van Montfrans, 036 5227882

Filmgroep
Martien Hoedemakers
hoedemakers50@zonnet.nl

Tarieven

Tarieven St. Augustinuskerk 2020

Zaalverhuur
Het Augustinusberaad beheert een aantal vergaderruimten. Ondanks dat de St. Augustinuskerk momenteel gesloten is voor restauratie, worden de zalen nog wel verhuurd. Deze zalen zijn te huur voor vergaderingen, cursus, koorrepetities, etc. De zalen zijn eenvoudig ingericht, met faciliteiten voor het zetten van koffie en thee.

Ingang aan de Rozenstraat 1 te Utrecht

Grote zaal
Te huur op: ma t/m zo
Maximaal 50 personen
€ 46,- per dagdeel

Kleine zaal
Te huur op: ma t/m zo
Maximaal 14 personen
€ 22,- per dagdeel

Grote zaal beneden met kleine keuken (St. Augustinuskerk)
Te huur op: ma t/m zo
Maximaal 30 personen
€ 46,- per dagdeel

Kleine vergaderzaal beneden (St. Augustinuskerk)
Te huur op: ma t/m zo
22,- per dagdeel
Maximaal 18 personen

Bij annulering binnen 24 uur voor de vergadering zijn de verhuurkosten volledig verschuldigd. Bij annulering binnen een maand voor de vergadering wordt 50% van de verhuurkosten in rekening gebracht.

Voor meer informatie en reserveringen kunt u contact opnemen met Zaalverhuur St. Augustinuskerk, Augustinusberaad, Monique Kanawi-van der Zande (augustinusberaad@katholiekutrecht.nl) of bij het centraal secretariaat: 030-2546147 of secretariaat@katholiekutrecht.nl.

Cantemus Domino

Algemene informatie
Cantemus Domino is een vierstemmig koor, verbonden aan de Augustinuskerk aan de Oudegracht in Utrecht. Dit betekent dat wij drie keer per maand muzikale ondersteuning geven aan zondagse eucharistievieringen en vieringen op de kerkelijke hoogtijdagen. Op dit moment is de Augustinuskerk (tijdelijk) gesloten, maar we hebben gelukkig de mogelijkheid gekregen ongeveer twee keer per maand in andere kerken te zingen. Ook zingen we wel eens op uitnodiging, bijvoorbeeld een viering in een verzorgingstehuis.

Het koor telt ongeveer 25 leden in de leeftijd van ongeveer 25 tot 80 jaar. Iedere dinsdagavond wordt gerepeteerd onder leiding van de dirigent en met ondersteuning van organist Paul van der Woude. De repetities worden afgesloten met een hapje en een drankje. Naast het zingen hebben we jaarlijks een gezellig uitstapje en ook vieren we met veel plezier in november het voor kerkkoren traditionele Caeciliafeest.

Historie
Cantemus Domino bestaat al ruim 160 jaar en is daarmee één van de oudste koren van de stad Utrecht. Er zijn vele kerkkoren met de naam Cantemus Domino. Deze naam betekent nl.: “Laten wij zingen voor de Heer”. Nadat in 1840 de bouw van de St. Augustinuskerk gereed kwam maakte het  kerkbestuur zich sterk voor een eigen koor. Op 14 januari 1856 was het zover: de oprichting van Cantemus Domino. Het koor start met 12 mannen. Meer dan een eeuw lang mochten alleen mannen lid worden van het koor. In de jaren zestig werd het Cantemus Domino verrijkt met dames. Sinds die tijd worden er vierstemmige missen gezongen.

Repertoire
Het repertoire van Cantemus Domino is gericht op de muzikale ondersteuning van de Mis. Het Kyrië, Gloria, Sanctus en Agnus Dei worden altijd in het Latijn gezongen. Zo zingen we bijvoorbeeld de Krönungsmesse van Mozart en missen van Haydn en Bruckner. Natuurlijk zingen we ook missen van de Utrechtse componisten Strategier en Andriessen.

Het openings- en slotlied en de psalm zijn Nederlandstalig. Ook zingen we klassieke kerkmuziek zoals het Ave Verum van Mozart en Cantique de Jean Racine van Fauré.

Koor Cantemus Domino
Dirigent: (vacature)
Organist: Paul vd Woude
Secretaris: Ellie v Oosterhout
Email: ellievo@hotmail.com
Tel. 0613693822

Pro Deo activiteiten

Op zaterdag 2 oktober vond in de sfeervolle kapel van de Aloysiuskerk voor de derde keer een bijeenkomst plaats van Pro Deo. Grace Swart schreef een prachtige verslag, getiteld ‘Augustinus voor mensen van nu’. Hieronder vindt u de eerste alinea’s, maar lees vooral de complete tekst!

Het thema van deze bijeenkomst “Wij zijn de tijden” was in zekere zin een vervolg op het onderwerp van de vorige Pro Deo bijeenkomst “Augustinus als tijdgenoot”, want er werd dieper in gegaan op de achtergrond van wat  Augustinus in Sermo 80 zegt: “Het zijn slechte tijden, het zijn moeilijke tijden… Laten we goed leven, dan worden de tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden: zoals wij zijn, zo zijn de tijden”.

Als spreker was uitgenodigd Hans Alderliesten (1987), auteur van het boek  “Augustinus voor mensen van nu : Wij zijn de tijden” (Utrecht 2019). Het bleek een goede keus, want Alderliesten ontpopte zich als een begenadigd en inspirerend spreker die op een heel toegankelijke wijze duidelijk wist te maken, waarom Augustinus, die toch bijna 16 eeuwen geleden leefde, ons nog steeds aanspreekt en zijn ideeën nog steeds actueel zijn.

Restauratiefonds Klokken Augustinus

Kerkklokken St. Augustinuskerk

Nu de restauratie van de Augustinuskerk van start gaat en al eerder het Lindsenorgel is gerestaureerd, is de tijd gekomen om ook de luidklokken van de St. Augustinuskerk eens onderhanden te nemen.

De huidige klokken, vier in getal, dateren uit 1949 en kwamen in de plaats van de twee oude klokken die in de oorlog n.a.v. de metaalverorderingen van de Duitsers, zijn verdwenen.

De kleinste van die twee klokken, was speciaal voor de Augustinuskerk vervaardigd door de Fa. Petit & Fritsen uit Aarle-Rixtel (NBr.). Het was een aan Maria gewijde klok, die o.a. ook de naam droeg van Pastoor Stas, de pastoor die de Augustinuskerk van de Herenstraat naar de Oude Gracht “verhuisde” en kapelaan Butot, die later zelf pastoor van de Augustinuskerk werd. Deze klok moest – een eis aan de klokkengieter – muzikaal passen bij een grotere, oude klok, die men in Nijmegen uit een opslag had aangekocht. Het ging hier om een klok uit de 17e eeuw, die lang als slagklok in de vroegere, Nijmeegse Burchtpoort had dienstgedaan. Haar makers waren de Gebr. Van Trier, telgen uit een geslacht van klokkengieters dat gedurende zeker 150 jaar o.a. in de omgeving van Nijmegen een klokkengieterij exploiteerden.

De nieuwe klokken van na de oorlog, de huidige dus, werden ook door Petit & Fritsen vervaardigd.
Zij kregen de namen (van groot naar klein) Augustinus, Monica, Jozef en Maria. De kleine klok wordt n.a.w. weer een angelusklok, en zal straks dagelijks om 12:00u te horen zijn.

Op de grote klok werd nog een extra tekst toegevoegd, die ons de roof van de oude twee klokken in herinnering brengt.

Allen hebben nieuwe klepels nodig. De oude klepels zijn, omdat deze erg aan het slingeren waren, versleten. Ook zijn nieuwe motoren nodig, de oude motoren zijn na zeventig jaar echt aan vervanging toe.

Om het een en ander mogelijk te maken, is er nu ons Restauratiefonds Klokken Augustinus.

Tekst Johan van den Hurk / Foto’s Engelbert Soyo